Το αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο (APS) στην τυπική έκφραση του είναι μια συστηματική αυτοάνοση πάθηση, κατά την οποία αντιφωσφολιπιδικά αυτο-αντισώματα (aPLs) προκαλούν επαναλαμβανόμενες θρομβώσεις σε όλα τα είδη των αγγείων (αρτηρίες, φλέβες και μικρά αγγεία) αλλά και επιπλοκές στην εγκυμοσύνη, όπως αυτόματες αποβολές, προεκλαμψία κλπ.
APS : ένα αυτοάνοσο νόσημα
Αυτοάνοσο θεωρείται το νόσημα που το ανοσοποιητικό σύστημα, ο ρόλος του οποίου είναι να υπερασπίζεται τον οργανισμό έναντι εξωτερικών παραγόντων (ιοί, βακτήρια), ενεργοποιείται υπερβολικά και η ανοσολογική «απάντηση» στρέφεται κατά του ίδιου του οργανισμού. Το αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο (APS) χαρακτηρίζεται από την παρουσία, σε τουλάχιστον δύο περιπτώσεις, εντός τριών μηνών η μία από την άλλη, αντισωμάτων που ονομάζονται «αντιφωσφολιπιδικά αντισώματα». Υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι αντιφωσφολιπιδικών αντισωμάτων: τα αντισώματα κατά της κυκλοφοριακής πήξης (ή αντιπηκτικά του λύκου), τα αντισώματα κατά της καρδιολιπίνης και τα αντισώματα κατά της β2-γλυκοπρωτεΐνης τύπου Ι (b2GP1). Άλλα πιθανά κλινικά συμπτώματα είναι κυρίως δερματικά, νευρολογικά, καρδιακά και νεφρικά. Ο όρος “πρωτοπαθές APS” ή “σύνδρομο Hughes” χρησιμοποιείται όταν το APS είναι απομονωμένο, δηλαδή δεν συνδυάζεται με άλλα αυτοάνοσα νοσήματα ή ειδικές κλινικές και βιολογικές ανωμαλίες. Διαφορετικά, το APS “συνδέεται” με κάποιο άλλο αυτοάνοσο νόσημα, και τις περισσότερες φορές αυτό είναι ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος.
Σύνδρομο αντιφωσφολιπιδικών αντισωμάτων στην εγκυμοσύνη
Το σύνδρομο αντιφωσφολιπιδικών αντισωμάτων προκαλείται από την ύπαρξη αυτοαντισωμάτων που στρέφονται ενάντια σε ορισμένες πρωτεΐνες, οι οποίες δεσμεύουν φωσφολιπίδια, και υπό κανονικές συνθήκες θα προστάτευαν από την υπερβολική πήξη του αίματος. Στη διάρκεια της εγκυμοσύνης μίας γυναίκας, το συγκεκριμένο σύνδρομο αυξάνει τον κίνδυνο για:
- Εμβρυϊκό θάνατο
- Υπέρταση κατά την εγκυμοσύνη
- Προεκλαμψία
- Καθυστέρηση ενδομήτριας ανάπτυξης
- Θρομβώσεις
Στην εξωσωματική γονιμοποίηση
Το σύνδρομο αντιφωσφολιπιδικών αντισωμάτων προκαλεί επαναλαμβανόμενες αποτυχίες εμφύτευσης εμβρύου μετά από IVF. Αρκετοί επιστήμονες προτείνουν καθιέρωση του ανοσολογικού ελέγχου στις ασθενείς που πρόκειται να προβούν σε προσπάθεια απόκτησης παιδιού μέσω τεχνικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, ως μέρος ενός σταθερού πρωτοκόλλου διερεύνησης της υπογονιμότητας του ζευγαριού.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η αυτοάνοση υπογονιμότητα αντιπροσωπεύεται κυρίως από το APS. Τη δεκαετία του 1980 οι γυναίκες οι οποίες έπασχαν από αυτό το σύνδρομο είχαν 5-10% πιθανότητες να φέρουν μια εγκυμοσύνη σε πέρας. Σήμερα, το ποσοστό των τελειόμηνων γεννήσεων ανέρχεται στο 90%. Η πρόοδος αυτή οφείλεται στη βελτίωση της διάγνωσης και των θεραπευτικών μέτρων τα οποία έχουν στη διάθεσή τους οι επιστήμονες. Από διαγνωστικής άποψης, από το 1987, το APS ορίζεται από έναν συνδυασμό κλινικών και βιολογικών κριτηρίων:
- Κλινικά κριτήρια (τουλάχιστον ένα από αυτά πρέπει να υπάρχει): πρόκειται για την αρτηριακή ή φλεβική θρόμβωση που επηρεάζει μικρά ή μεγάλα αγγεία ή τη μαιευτική νοσηρότητα (τουλάχιστον 3 ανεξήγητες αυτόματες αποβολές, ένας ή περισσότεροι θάνατοι εμβρύων σε διάστημα άνω των 10 εβδομάδων αμηνόρροιας ή ένας ή περισσότεροι πρόωροι τοκετοί σε διάστημα μικρότερο των 34 εβδομάδων).
- Βιολογικά κριτήρια: οι ορολογικές εξετάσεις και οι εξετάσεις αιμόστασης έχουν αποσαφηνίσει τα δεδομένα: παρουσία αντι-καρδιολιπίνης ή αντι-β2 γλυκοπρωτεΐνης 1 IgG ή IgM Ac και κυκλοφορούντος αντιπηκτικού. Οποιοδήποτε θετικό αποτέλεσμα πρέπει να επιβεβαιωθεί στους 3 μήνες.
Θεραπεία κατά την εγκυμοσύνη
Η κατάλληλη θεραπεία φαίνεται να βελτιώνει την πρόγνωση της εγκυμοσύνης σε αυτές τις ασθενείς. Παρά ταύτα, οι συγκεκριμένες περιπτώσεις γυναικών έχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν μαιευτικό ατύχημα και απαιτούν στενή παρακολούθηση. Η διεπιστημονική παρακολούθηση από μια έμπειρη ομάδα είναι απαραίτητη. Οι γυναίκες με αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο αντιμετωπίζονται συνήθως προληπτικά με αντιπηκτικά και ασπιρίνη χαμηλής δόσης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και για 6 εβδομάδες μετά τον τοκετό.
