Τι είναι η εξωσωματική γονιμοποίηση IVF;

Όλα ξεκίνησαν το 1978 στο Bourn Hall της Αγγλίας όπου πραγματοποιήθηκε η γέννηση του πρώτου παιδιού με εξωσωματική γονιμοποίηση, από τους Patrick Steptoe και Robert Edwards, δίνοντας ελπίδες σε εκατομμύρια ζευγάρια σε ολόκληρο τον κόσμο. Σχεδόν 40 χρόνια μετά, η διάγνωση του προβλήματος της υπογονιμότητας, η εξέλιξη της μεθόδου της εξωσωματικής γονιμοποίησης και η βελτίωση των αποτελεσμάτων της, σε συνδυασμό με την εξέλιξη της κοινωνίας που άρχισε σταδιακά να την αποδέχεται, οδήγησαν στην ευρεία διάδοσή της.

Πιο συγκεκριμένα, η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι η εργαστηριακή, η εκτός δηλαδή του ανθρώπινου σώματος, γονιμοποίηση ενός ώριμου ωαρίου από ένα σπερματοζωάριο, με σκοπό τη δημιουργία ενός γονιμοποιημένου ωαρίου ή ζυγώτη. Η μέθοδος έχει αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματική, συμβάλλοντας να έρθουν στον κόσμο χιλιάδες υγιέστατα παιδιά.

Η εξωσωματική γονιμοποίηση ενδείκνυται όταν υπάρχουν:

• Κατεστραμμένες ή αποφραγμένες σάλπιγγες στη γυναίκα
• Διαταραχές στην ωοθυλακιορρηξία της γυναίκας
• Ενδομητρίωση, από την οποία μπορεί να πάσχει η γυναίκα
• Προβλήματα στο σπέρμα του άνδρα (μικρός αριθμός σπερματοζωαρίων, χαμηλή κινητικότητα σπερματοζωαρίων και αυξημένο ποσοστό μορφολογικών ανωμαλιών)
• Ανοσολογικοί παράγοντες σχετικοί με το ενδομήτριο και το σπέρμα
• Προχωρημένη αναπαραγωγική ηλικία
• Περιπτώσεις ανεξήγητης υπογονιμότητας, όπου παρά το διεξοδικό έλεγχο τόσο στον άνδρα όσο και στη γυναίκα, δεν έχει εντοπισθεί η αιτία της υπογονιμότητας.

Τα ζευγάρια που ακολουθούν την εξωσωματική μέθοδο, υποβάλλονται στις παρακάτω εξετάσεις:

Η γυναίκα

• Γυναικολογική εξέταση
• Καλλιέργεια κολπικού υγρού
• Τεστ PAP
• Υστεροσαλπιγγογραφία
• Πλήρη ορμονικό έλεγχο
• Μαστογραφία, σε ηλικίες μεγαλύτερες των 35 χρόνων.

Ο άνδρας

• Καλλιέργεια σπέρματος
• Σπερμοδιάγραμμα

Ανάλογα με τα αποτελέσματα των εξετάσεων και το ιστορικό του ζευγαριού, ο ιατρός θα αποφασίσει αν χρειάζονται πιο εξειδικευμένες εξετάσεις, όπως:

• Θρομβοφιλικός έλεγχος
• Ανοσολογικός έλεγχος
• Γενετικά τεστ (όπως καρυότυπος, έλεγχος για κυστική ίνωση κ.ά.)
• Λαπαροσκόπηση

Μετά τον πλήρη κλινικό και εργαστηριακό έλεγχο του ζευγαριού που αποφάσισε να προβεί σε εξωσωματική γονιμοποίηση, ακολουθείται το πρωτόκολλο διέγερσης των ωοθηκών που θεωρείται πιο ενδεδειγμένο σύμφωνα με την ηλικία, το ορμονικό προφίλ ή τα αποτελέσματα από τις τυχόν προηγούμενες διεγέρσεις της συντρόφου. Κατόπιν, συνταγογραφούνται τα φάρμακα.

Τα σχήματα διέγερσης των ωοθηκών διακρίνονται αδρά σε Long και Short, με χορήγηση κάποιου GnRH αναλόγου και σε σχήματα με χορήγηση ανταγωνιστή της LH.

Διέγερση ωοθηκών

Συμφωνείται η ημέρα έναρξης της θεραπείας, το είδος και η δοσολογία των φαρμάκων που θα χρησιμοποιηθούν καθώς και η ημέρα επανεξέτασης. Σε κάθε εξέταση γίνεται μέτρηση της ορμόνης οιστραδιόλης και υπερηχογραφικός έλεγχος του πάχους του ενδομητρίου, καθώς επίσης και του αριθμού και της διαμέτρου των ωοθυλακίων που αναπτύσσονται στις ωοθήκες. Από αυτά τα αποτελέσματα, κρίνεται και η συνέχεια της θεραπείας. Κατά μέσο όρο, οι γυναίκες εξετάζονται 3 – 5 φορές κατά τη διάρκεια ενός προγράμματος εξωσωματικής, μέχρι και την ωοληψία. Η διέγερση των ωοθηκών διαρκεί περίπου 9 με 12 ημέρες

Ωοληψία

Τα ωάρια λαμβάνονται με διακολπική παρακέντηση, με τη χρήση ειδικής βελόνας υπό υπερηχογραφική παρακολούθηση. Παρέχεται ελαφρά αναισθησία. Λίγο μετά το τέλος της ωοληψίας, η γυναίκα μπορεί να επιστρέψει στο σπίτι της.

Γονιμοποίηση

Τα ωάρια που ελήφθησαν από τη γυναίκα μαζί με τα σπερματοζωάρια του άνδρα και μετά από κατάλληλη επεξεργασία, τοποθετούνται μαζί σε ειδικά καλλιεργητικά υλικά και επωάζονται για 24 ώρες. Την επομένη της ωοληψίας, διαπιστώνεται ο αριθμός των γονιμοποιημένων ωαρίων.

Εμβρυομεταφορά

Πρόκειται για μία απλή, ανώδυνη διαδικασία. 2, 3 ή 5 ημέρες μετά την ωοληψία. Τα έμβρυα μεταφέρονται, με τη βοήθεια ενός πολύ λεπτού καθετήρα, στην κοιλότητα της μήτρας, διαδικασία η οποία δεν απαιτεί αναισθησία. Το τεστ κύησης με τη μέτρηση της β-χοριακής γοναδοτροπίνης (b-HCG), γίνεται 14 ημέρες μετά την ωοληψία.

Κρυοσυντήρηση εμβρύων

Τα έμβρυα καλής ποιότητας που δεν χρησιμοποιήθηκαν, κρυοσυντηρούνται σε υγρό άζωτο (-196 ºC), προκειμένου να χρησιμοποιηθούν, αν χρειαστεί, σε επόμενο κύκλο.

Εξωσωματική σε φυσικό κύκλο

Είναι η εξωσωματική χωρίς διέγερση των ωοθηκών με φάρμακα, αλλά με υπερηχογραφική παρακολούθηση του κύκλου της γυναίκας. Η παρακολούθηση γίνεται μέχρι να φθάσει το ωοθυλάκιο του κύκλου στην ιδανική διάμετρο και η ορμονική μέτρηση να δείξει ότι μπορεί να ληφθεί ένα ώριμο ωάριο.

Η μέθοδος συνιστάται σε περιπτώσεις γυναικών:

• με ωοθήκες που δεν ανταποκρίνονται ικανοποιητικά στα φάρμακα για τη διέγερσή τους
• οι οποίες έχουν επανειλημμένα αποτύχει σε προηγούμενες απόπειρες εξωσωματικής με λήψη φαρμάκων για τη διέγερση των ωοθηκών
• που δεν επιθυμούν τη διέγερση των ωοθηκών τους ή των οποίων το ιατρικό ιστορικό δεν το επιτρέπει

Τα «υπέρ» της μεθόδου της εξωσωματικής σε φυσικό κύκλο

• η μη λήψη φαρμάκων
• η δυνατότητα επανάληψης της διαδικασίας κάθε μήνα
• η λήψη, συνήθως, πολύ καλής ποιότητας ωαρίων
• η μικρή ψυχολογική επιβάρυνση του ζευγαριού

Τα «κατά» της μεθόδου

• Κατά την ώρα της προγραμματισμένης ωοληψίας, είναι πιθανό να έχει προηγηθεί ωορρηξία, οπότε είναι αδύνατη η ωοληψία
• Ενδέχεται το ωάριο να μην είναι ώριμο ώστε να μπορεί να γονιμοποιηθεί από ένα σπερματοζωάριο
• Πιθανόν να μη γίνει γονιμοποίηση του ωαρίου για λόγους που δε γνωρίζουμε

Στη Μedimall IVF Clinic έχουμε υψηλή ειδίκευση στη μέθοδο εξωσωματικής γονιμοποίησης σε φυσικό κύκλο με πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα. Θεωρούμαστε πρωτοπόροι, αφού στο 1ο Παγκόσμιο Συνέδριο του Φυσικού Κύκλου το Δεκέμβριο του 2006, δημοσιεύσαμε πρώτοι τις σειρές των περιστατικών μας καθώς και τα ποσοστά επιτυχίας τους.

Κλασική εξωσωματική

Συνιστάται σε περιπτώσεις αποφραγμένων ή κατεστραμμένων σαλπίγγων και, πιθανόν, σε περιπτώσεις ενδομητρίωσης. Βασική προϋπόθεση είναι οι παράμετροι που χαρακτηρίζουν το σπέρμα (αριθμός, κινητικότητα και μορφολογία) να είναι φυσιολογικές. Με τη μέθοδο αυτή, οι γαμέτες (ωάρια – σπερματοζωάρια) επωάζονται μαζί σε καλλιεργητικό υλικό για 16-18 ώρες.

Μικρογονιμοποίηση ICSI

Λέγεται και ενδοωαριακή έγχυση σπερματοζωαρίων. Ενδείκνυται στην περίπτωση ανδρικής υπογονιμότητας, δηλαδή όταν οι παράμετροι του σπέρματος (αριθμός, κινητικότητα, μορφολογία) δεν είναι φυσιολογικές. Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή, με τη βοήθεια ειδικής βελόνας, ένα ακινητοποιημένο σπερματοζωάριο εισάγεται απευθείας μέσα στο ωάριο.

Bιοψία όρχεως ΤΕSE

Ενδείκνυται σε περιπτώσεις αζωοσπερμίας και συνίσταται στα εξής: τα σπερματοζωάρια λαμβάνονται απευθείας από τους όρχεις και κατόπιν ακολουθείται η μέθοδος της μικρογονιμοποίησης.

Υποβοηθούμενη εκκόλαψη (Assisted Hatching)

Ακολουθείται σε περιπτώσεις όπου η μεμβράνη που περιβάλλει τα έμβρυα είναι σκληρότερη ή παχύτερη από το φυσιολογικό. Η μέθοδος αυτή καθιστά τη μεμβράνη λεπτότερη, με μηχανικό ή χημικό τρόπο.

Eμβρυομεταφορά στο στάδιο της βλαστοκύστης

Εφαρμόζεται όταν:

• δεν επιτυγχάνεται εγκυμοσύνη μετά από δύο προσπάθειες εξωσωματικής, κατά τις οποίες έγινε εμβρυομεταφορά καλής ποιότητας εμβρύων
• σε περιπτώσεις που υπάρχει ικανός αριθμός εμβρύων πολύ καλής ποιότητας και το ζευγάρι επιθυμεί την εμβρυομεταφορά ενός μόνο εμβρύου
• σε περιπτώσεις με ειδικές προϋποθέσεις, τις οποίες θα κρίνει ο ιατρός της εξωσωματικής
• Η μεταφορά των εμβρύων γίνεται 5-6 ημέρες μετά την ωοληψία.

• Οι πιθανότητες επιτυχίας μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος εξωσωματικής γονιμοποίησης, είναι o συνδυασμός της ηλικίας της γυναίκας, της ποιότητας των εμβρύων καθώς και της αιτίας της υπογονιμότητας του ζευγαριού. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο 90% των ζευγαριών που αρχίζουν ένα πρόγραμμα εξωσωματικής γονιμοποίησης, γίνεται τελικά εμβρυομεταφορά.
• Ο νόμος ορίζει ποιος είναι ο μεγαλύτερος αριθμός των εμβρύων που μπορούν να μεταφερθούν, σε σχέση πάντα με την ηλικία της γυναίκας. Όταν το ζευγάρι επιθυμεί να αποφύγει πιθανή πολύδυμη κύηση, μπορούν να μεταφερθούν λιγότερα έμβρυα από τα επιτρεπόμενα.
• Στη γυναίκα, μετά την ωοληψία, χορηγούνται κάποια φάρμακα, κυρίως από το στόμα, ή και κάποια κολπική αλοιφή. Έτσι, δημιουργείται ένα φιλικό ενδομήτριο, το οποίο μπορεί να υποδεχτεί καλύτερα την εμφύτευση των εμβρύων.
• Η επιστημονική ομάδα του κέντρου όπου γίνεται η εξωσωματική γονιμοποίηση και ο ιατρός ενημερώνουν λεπτομερώς το ζευγάρι, ώστε να αποφασίσει για την τύχη των εμβρύων που απομένουν. Τα έμβρυα που απέμειναν μπορούν να κρυοσυντηρηθούν για πέντε έτη, εκτός και αν δοθεί παράταση από την Εθνική Αρχή, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις.
• Ο αριθμός των προσπαθειών εξωσωματικής στις οποίες υποβάλλεται ένα ζευγάρι για να επιτύχει την εγκυμοσύνη, δεν είναι συγκεκριμένος. Συνήθως, όμως, αν έχει ξεπεράσει τις 6 προσπάθειες, έχει μικρές πιθανότητες επιτυχίας.

Σύμφωνα με το νόμο 3305/2005, ενήλικα άτομα που έχουν καταθέσει την έγγραφη συγκατάθεσή τους και έχουν υποβληθεί στον ενδεικνυόμενο εργαστηριακό έλεγχο, μπορούν να υποβληθούν σε διαδικασία εξωσωματικής γονιμοποίησης. Επίσης, ο νόμιμος ανώτατος αριθμός μεταφερόμενων εμβρύων είναι δύο (2). Γυναίκες άνω των 50 ετών δεν μπορούν να υποβληθούν σε εξωσωματική γονιμοποίηση. Τέλος, το νομικό πλαίσιο κάνει σαφές το χρονικό διάστημα για το οποίο επιτρέπεται να διατηρηθούν σε κατάψυξη ωάρια, σπερματοζωάρια και έμβρυα, καθώς και κάτω από ποιες προϋποθέσεις μπορεί να γίνει παράταση του χρόνου κρυοσυντήρησής τους.